Met een totale hypotheekschuld van €785 miljard staat Nederland al jaren aan de top in Europa. Die schuldenberg groeit gestaag door stijgende huizenprijzen, maar ook door de bereidheid van huishoudens om steeds verder te gaan in het financieren van hun woonwens. Terwijl rentevaste periodes bescherming lijken te bieden, ligt een onverwachte dreiging op de loer: het verlies van werk.

Stijgende huizenprijzen, stijgende schulden

De Nederlandse woningmarkt blijft in een neerwaartse spiraal van onbetaalbaarheid gevangen. De gemiddelde woningprijs steeg in het tweede kwartaal van 2024 naar €466.890, een recordbedrag. Voor kopers betekent dit niet alleen dat zij steeds hogere hypotheken moeten afsluiten, maar ook dat zij dichter tegen hun financiële limiet aan leven.

Er zijn weinig landen waar de gemiddelde huishoudensschuld zo hoog is als in Nederland. De hypotheekrente mag dan historisch laag zijn, maar de omvang van de lening maakt dat gezinnen kwetsbaar blijven. Bij het wegvallen van een inkomen kunnen de maandelijkse verplichtingen vrijwel direct problematisch worden.

Onzekerheid op de arbeidsmarkt verhoogt risico’s

Waar huiseigenaren tot kort geleden konden rekenen op werkzekerheid, is dat beeld aanzienlijk aan het veranderen. Het UWV rapporteert dat het aantal bedrijven dat de lonen niet meer kan betalen in de eerste drie kwartalen van 2024 met 26% is gestegen ten opzichte van dezelfde periode in 2023. Dit leidde tot een flinke toename van faillissementen. Tegelijkertijd ziet het UWV een zorgwekkende stijging van 36% in meldingen van voorgenomen collectief ontslag en 21% meer verzoeken om individuele werknemers vanwege bedrijfseconomische redenen te ontslaan.

Deze cijfers raken huishoudens met hoge woonlasten bijzonder hard. Een flexibele arbeidsmarkt met tijdelijke contracten en freelanceposities biedt weliswaar voordelen, maar biedt geen garantie op stabiliteit. Voor gezinnen met weinig spaargeld betekent het verlies van werk vaak een acute financiële crisis. Volgens het Nibud heeft 30% van de Nederlandse huishoudens onvoldoende financiële buffer om drie maanden zonder inkomen te overbruggen. Voor gezinnen met hoge woonlasten is zelfs een kortstondige inkomensdaling vaak onoverkomelijk.

Een hypotheek is een sluipend risico

Hoewel hypotheken vaak worden gepresenteerd als ‘goede schulden’ omdat ze gekoppeld zijn aan een waardestijgend bezet, is de realiteit complexer. Een te hoge hypotheek is vooral een sluipend risico. Huishoudens zien vaak alleen hun maandlasten, maar niet hoe kwetsbaar hun situatie wordt als het inkomen wegvalt.

Een stijging van de hypotheekrente kan dit risico verder vergroten. Hoewel veel huishoudens op dit moment profiteren van rentevaste periodes, lopen veel van deze contracten de komende jaren af. Voor een gezin met een hypotheek van €350.000 betekent dit een lastenstijging van honderden euro’s per maand.

Een kwetsbare balans

Het Nederlandse model, waarin huiseigenaren maximaal profiteren van fiscale voordelen zoals hypotheekrenteaftrek, biedt een gevoel van zekerheid. Maar dat model kent zijn grenzen. Baanverlies, een rentestijging of andere tegenslagen kunnen de stabiliteit van huishoudens snel ondermijnen.

De vraag is of de huidige generatie kopers zich voldoende bewust is van deze risico’s. Mensen kijken vaak naar de waarde van hun huis en voelen zich rijker dan ze zijn. Maar met een hypotheekschuld die tot op de rand van het toelaatbare gaat, zijn ze vaak één inkomensverlies verwijderd van problemen.

Verlies van werk: het begin van een domino-effect

In een omgeving van stijgende huizenprijzen, onzeker werk en hoge schulden is de woningmarkt als een kaartenhuis: één onverwachte schok kan het geheel doen wankelen. Voor gezinnen betekent het verlies van werk niet alleen een financieel risico, maar ook een psychologische belasting die het dagelijks leven beïnvloedt.

De balans wordt steeds kwetsbaarder

Nederlandse huishoudens staan steeds meer onder druk. Hoge schulden, gecombineerd met een arbeidsmarkt waarin werkzekerheid niet langer vanzelfsprekend is, creëren een klimaat waarin financiële vrijheid eerder uitzondering dan regel is.

In het volgende artikel gaan we in op hoe werkloosheid en faillissementen het domino-effect kunnen versterken en wat de bredere gevolgen hiervan zijn voor de stabiliteit van de woningmarkt.

Volg onze serie op LinkedIn of laat je e-mailadres achter om updates te ontvangen.

De huizenprijzen in Nederland blijven stijgen. Hoewel dit voor veel huiseigenaren als een positieve ontwikkeling voelt, schuilt er een groot gevaar achter deze trend. De voortdurende prijsstijgingen leiden tot torenhoge hypotheekschulden, waardoor huishoudens kwetsbaarder worden en de financiële stabiliteit van veel Nederlandse gezinnen in gevaar komt.

De combinatie van hogere huizenprijzen, hogere hypotheken en een onzekere arbeidsmarkt veroorzaakt problemen die niet langer genegeerd kunnen worden. De financiële druk op huishoudens neemt toe, wat ernstige gevolgen zou kunnen hebben voor de woningmarkt als geheel.

Werkloosheid en hoge hypotheken: een groeiend probleem

In de huidige arbeidsmarkt is werkzekerheid geen vanzelfsprekendheid meer. Volgens het UWV is het aantal grote reorganisaties dit jaar met minstens 46% gestegen ten opzichte van vorig jaar. Bovendien is het aantal faillissementen in de eerste zeven maanden van dit jaar al met 43% toegenomen vergeleken met heel 2023. Daarnaast duurt het steeds langer voordat ontslagen werknemers een nieuwe baan vinden. Wie wél een baan heeft, werkt vaker met een tijdelijk of flexibel contract, waardoor ook deze gezinnen kwetsbaarder worden voor inkomensverlies.

Financiële experts wijzen erop dat een inkomensdaling, bijvoorbeeld door baanverlies, voor veel huishoudens al snel leidt tot financiële problemen. Dit is vooral te wijten aan de hoge hypotheeklasten. Banken en instellingen zoals de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) benadrukken steeds vaker het toenemende probleem van betalingsachterstanden onder huishoudens.

Hoge hypotheken: de schuldenval voor Nederlandse gezinnen

Volgens cijfers van de NVM over het tweede kwartaal van 2024 ligt de gemiddelde prijs van een koopwoning in Nederland inmiddels rond de €468.000. Dit betekent dat nieuwe kopers steeds hogere hypotheken moeten afsluiten om een woning te kunnen bemachtigen. Dit heeft ertoe geleid dat de totale hypotheekschuld in Nederland is opgelopen tot een recordhoogte van meer dan €785 miljard (info: De Nederlandse Bank). 

Wanneer het inkomen daalt, bijvoorbeeld door werkloosheid, komen veel mensen in de problemen. Deze problemen zullen de druk op de woningmarkt verder verhogen.

‘House rich, cash poor’: een gevaarlijke situatie

Hoewel het hebben van een eigen woning en het zien stijgen van de woningwaarde vaak als positief wordt ervaren, is de realiteit dat steeds meer huiseigenaren vastzitten in een situatie van beperkte financiële ruimte. Dit fenomeen, ook wel bekend als ‘house rich, cash poor’, betekent dat veel Nederlanders onvoldoende financiële buffers hebben om inkomensdalingen op te vangen.

Uit een rapport van het Nibud blijkt dat meer dan 30% van de Nederlandse huishoudens onvoldoende spaargeld heeft om drie maanden zonder inkomen te overleven. Dit maakt hen kwetsbaar voor zelfs kleine schokken in hun financiële situatie.

De dreiging voor de woningmarkt

De stijgende huizenprijzen, hogere hypotheken en onzekere arbeidsmarkt vormen een reëel risico voor de financiële veiligheid van gezinnen en de stabiliteit van de Nederlandse woningmarkt. Gedwongen verkopen en betalingsachterstanden worden steeds vaker realiteit, wat ook door de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) wordt bevestigd.

In ons volgende artikel gaan we dieper in op de gevolgen van hoge hypotheken voor huishoudens op de korte en lange termijn. Wil je op de hoogte blijven van onze artikelen? Volg ons op LinkedIn of laat hieronder je e-mailadres achter. We e-mail je dan maximaal twee keer per maand over een nieuw artikel.